ÖTV I SAYILI LİSTEDE, AKARYAKIT KAÇAKÇILIĞINDAKİ 10 NUMARA YAĞI ÖNLEMEYE YÖNELİK RADİKAL DEĞİŞİKLİK

Ülkemizdeki akaryakıtların yüksek fiyatta olması ve yüksek vergi alınması, kaçakçılığı yaygınlaştırmıştır. Akaryakıt kaçaklığında '10 numara yağ' olarak adlandırılan kaçakçılık çeşidi; kanunlardaki açıklık ve kaçak yolla  ucuz olarak elde edilen solvent türevleri ile baz yağların akaryakıt olarak kullanılmasıdır.

Gelir İdaresi Başkanlığı 11.10.2012 de yayımlanan 25 nolu tebliğ ile şimdiye kadar uygulanmakta olan akaryakıtların yer aldığı ÖTV I sayılı listedeki uygulamada  devrim niteliğinde değişiklik yaparak I  sayılı listenin B cetvelinde yer alan petrol türevlerinin vergilendirme sitemini tamamen değiştirmiştir.

Daha sonra ayrıntısına gireceğimizden, bu tebliğin ne getirdiğini kısaca açıklayalım.

Gelir İdaresi, Avrupada vergilendirilmesi olmamasına rağmen ülkemizde kaçak kullanım nedeniyle solvent ve baz yağları ÖTV li olarak tesliminin gerçekleştirilmesini benimsemiştir. Ancak vergi konulan bu ürünlerin aynı zamanda sanayi de hammadde ve yarımamül  olarak kullanılması nedeniyle, bu ürünleri sanayi de kullanacaklara belli şartlarda indirimli ÖTV li veya ÖTV yi erteleyerek maliyetlerini azaltmalarına imkan sağlamıştır. Bu uygulamada ürünü alırken indirim ve tecilden yararlanılmaktaydı, yeni tebliğ ile önce verginin tamamını tahsil edilmekte daha sonra ise şartların sağlanması halinde verginin bir kısmının iadesi öngörülmektedir.

Bu uygulama başlarda firmalara finans sıkıntısı doğursa da daha sonra dengeye girecek ve gerçek sanayiciyi  kaçakçılardan ayıracak bir uygulama olacaktır.     

Vergi Bilincinin Oluşması ve Gönüllü Uyum İçin Yapılması Gerekenler  

Vergi bilincinin oluşması kolay ve kısa sürede yapılabilecek bir durum değildir. İyi bir planlama, uzun vadeli bir proje, bütçe, kurumlar arası uyum ve işbirliği, en önemlisi ise siyasi otoritenin ve hükümetlerin kararlılığını gerektirir. Hükümet veya siyasi otorite gerçekten böyle bir proje gerçekleştirmek istiyor mu? Öncelikle bu sorunun net bir şekilde cevaplandırılması gerekmektedir. Çünkü uygulama sonuçları kısa bir sürede alınamayacağı gibi başarısızlıkta zaman, emek, maddi kayıpları da beraberinde getirecektir. Dolayısıyla bütün bu hesapları yapan, sonuçlarına katlanabilecek kararlı bir otoriteye öncelikle ihtiyaç vardır.

Ayrıca vergi bilincini oluşturmak ve gönüllü uyumu sağlamak için tek bir çözüm veya öneriden ziyade, çözümler ve öneriler birliği oluşturmak gerekir. Bütün çözüm önerilerinin eş zamanlı olarak gerçekleştirilmesi ve birbirini tamamlaması başarı için önkoşullardandır. Şöyle ki; aşağıda sıralayacağımız önerilerden yalnızca birini gerçekleştirerek başarı sağlamak imkansızdır.Yalnızca eğitim, yalnızca vergi oranlarının düşürülmesi gibi çözümler başarısız olacaktır. Vergi oranlarını düşürürken denetimleri artırmak, bunu yaparken eğitime önem vermek ve diğer faaliyetleri hep beraber yürütmek çok önemlidir.

 Bunun yanında vergi oranlarını düşürmeden ve sosyal etkinlikler düzenlenmeden vergi cezalarının ve denetimlerin artırılması gibi hatalar kesinlikle yapılmamalıdır. Bu tür hatalar yapılmak istenileni başlamadan bitirmek anlamına gelmektedir. Dolayısıyla başarı için tüm önlemler aynı zamanda ve eşgüdüm içinde gerçekleştirilmelidir.

1.Eğitim   

‘Her işin başı eğitimdir.’ sözü hemen hemen hayatın tüm alanlarında kullanılmaktadır. Bu söz klasik olduğu kadar, doğru bir sözdür de. Çünkü bilimsel bir geçektir. Sporda, sanatta, bilim ve teknolojide vs.. ve hayatın kendisinde eğitimin yeri tartışılamaz.

Bu durum pek tabiî ki vergi için de geçerlidir. Vatandaşların vergi konusundaki bilinçsizliği bunun açık bir göstergesidir. Bu konu da idarenin vergi eğitimi konusuna yeteri kadar önem vermemesi ve yanlış eğitim politikalarının da etkisi bulunmaktadır. Ülkemizde vergi eğitimi yok denebilecek kadar az durumdadır. Yalnızca Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yürüttüğü vergi haftası etkinliklerinde, okullarda kısa süreli etkinlikler düzenlenmekte, resim ve şiir yarışmaları düzenlenmektedir. Vergi haftalarındaki klasikleşmiş bu etkinliklerdeki amaç, prosedürlerin yerine getirilmesi ve etkinlik kataloğunu doldurmaktan öteye gitmemektedir.

Oysa ki, temeli doğru atılmış, uygun politika ve enstrümanlar kullanılarak verilmiş bir vergi eğitimi ile vergi kayıp ve kaçağının önüne geçilebilir.  Ancak ülkemizde uygun vergi eğitiminden bahsetmek bir yana vergi eğitiminden dahi bahsedilememektedir.

Ayrıca vergi eğitiminde strateji de önemlidir. Yanlış eğitim sistemi ve yanlış uygulama ile vergi eğitimi vermek de zaman kaybına sebebiyet verebilecektir. Örneğin, vergi öğrencilere, klasik olarak ‘vergi olmasaydı, okulumuz olmazdı, yollar olmazdı’ gibi örnekler verilerek anlatılır. Ancak ne var ki; okulun olmaması, yolların olmaması çocukları çok dikkat edeceği konulardan değildir. Önemli olan çocuklar için neyin önemli olduğunun ve neden hoşlandıklarının tespitinin yapılarak, tespit edilen bu değerler üzerinden anlatmak daha mantıklı olacaktır. Örneğin sporu seven çocuklara vergi olmasaydı, bu sahalar, bu stadyumlar olmazdı gibi yöntemlerle anlatmak daha akılda kalıcı ve daha verimli bir vergi eğitimi olacaktır.

Eğitimi yalnızca çocuklara verilecek bir eğitim gibi de değerlendirmemek gerekir. Büyüklere de hayatın her alanında vergi ile ilgili eğitimler verilmelidir. Yetişkin insanları bir araya getirip vergi konusunda eğitim verebilmek uygulanabilir bir durum değildir. Bu nedenle eğitimi doğru zamanda, doğru yerde, özümseterek ve uygulayarak vermek  hem insanları sıkmaz hem de hedeflenen başarıya daha çabuk ulaştırır.

Dolayısıyla öncelikle vergide eğitimin önemi kavranarak ve kavratılarak uzun vadeli, uygulanabilir ve doğru politikalarla eğitim verilmelidir. Bu sayede ilerleyen yıllarda  vergi bilinci daha rahat oluşacak, vergi kayıp ve kaçağı azalarak vergi gelirleri daha da artacaktır.

2.Vergi Oranlarının Düşürülmesi   

Daha önce de belirttiğimiz gibi, vergi ülkemizde yüksek oranlarda uygulanmaktadır. Uygulanmakta olan ÖTV, KDV, Gelir Stopaj ve Kurum Stopaj oranları gelişmiş ülkelerin vergi ortalamalarının üzerindedir. Bu konu mükelleflerin ve mali çevrelerin en çok şikayet ettiği ve vergi ödememeye mazeret olarak gösterilen bir konudur. 

Özellikle ÖTV dolaylı vergiler içinde yüksek oranda alınan vergilerin başında gelmektedir. Kesinti yolu ile alınan Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi Stopajları da küçük esnafın ödemekte zorluk çektiği vergilerdendir. Çoğu mükellef özellikle kira stopajından kaçmak için kira ödemelerini olduğundan daha düşük göstermektedir. Bu da vergi kaybına sebep olduğu gibi, mükellefleri idareye karşı gerçek dışı beyanda bulunan mükellef konumuna sokmaktadır. Bu durum taraflar arasındaki güvensizliği de artırmaktadır.

Vergi oranlarının düşürülmesi kısa vadede vergi gelirlerini azaltabilir. Ancak uzun vade de kayıtdışılığı azaltıcı etkisi ile vergi gelirlerinde artışa sebebiyet verecektir. Ayrıca mükelleflerin yüksek vergi oranlarından kaynaklanan şikayetlerini azaltarak vergi denetimini daha etkin hale getirecektir. Bunun yanında doğru beyan ile idare ile mükellef arasındaki güveni artıracaktır.

Vergi oranlarının düşürülmesi ve devletin vatandaşından daha az oranda vergi alması ile sosyal açıdan toplum hayatına olumlu etkisi olacaktır. Ayrıca ekonomik olarak vatandaşlar vergi yükünden bir miktar kurtulmuş olacaktır.

Bütün bunların yanında vergi oranlarının düşürülme süreci vergi gelirleri açısından dikkatle takip edilmelidir. Uzun vade de vergi gelirlerinin artması gözlemlenmelidir. Aksi halde bütçe dengesi açısından olumsuz etkileri olabilecektir.

3.Vergi Çeşitliliğinin Azaltılması ve Vergi Uygulamalarının Basitleştirilmesi

Ülkemizde çok çeşitli şekillerde ve türlerde vergiler alınmaktadır. Vergi sistemimiz; alınma şekilleri, beyan şekilleri, hesaplamaları, vergi oranları, mükellef bölümlendirmeleri,  kazanç şekilleri gibi çok çeşitli ve karmaşık bir yapıdır.

Mükellefler karmaşık yapının yükünden kurtulmak ve yasal zorunluluk nedeniyle muhasebeci, mali müşavir ve yeminli mali müşavirlerden danışmanlık almaktadır. Bu tür meslekler oldukça yaygınlaşarak bir uzmanlık dalı halini almışlardır. Bu meslekleri icra edenler defter tutma, danışmanlık yapma veya tasdik etme gibi işlemler ile mükelleflere hizmet etmektedirler.

Ancak özellikle küçük esnaflar olmak üzere mükellefler muhasebeci, defter kaydı, belge düzenleme gibi işlemlerden pek hoşnut değillerdir. Bu tip işlemleri angarya, nu işlemleri yürütenlere yapılan ödemeleri de boşa giden para gibi değerlendirmektedirler. Bu nedenle daha basit bir vergileme sistemini her zaman tercih etmemekte ve yıllık belli miktar ödeyerek tüm bu işlemleri bir kalemde tamamlamak istemektedirler.

Ülkemizde vergi kanunları açısından mükelleflerin bu taleplerinin, kendi el emeği ile iş yapan vergi kanunlarında sayılan çok küçük bir grubun dışında  karşılanması zordur. Ancak vergi sistemimizin daha basit bir yapıya kavuşturulması, bir takım vergi ve beyannamelerini birleştirmesi, kırtasiyeciliğin azaltılması ve mükellefleri daha kolay anladığı ve uygulayabildiği bir sitem oluşturulmaya çalışılması, vergi bilincinin oluşmasına diğer öğeler ile birlikte yardımcı olacağı şüphesisdir.

4.Vergi Cezalarının Uygulanabilir Bir Duruma Getirilmesi ve Artırılması

Vergi Usul Kanununda cezalar usulsüzlük, özel usulsüzlük, vergi ziyaı cezası ve diğer cezalar tanımlanmaktadır.

 Usulsüzlük cezaları tutar olarak en az olan ve bir takım bildirimlerin zamanında yapılmaması, beyannamelerin zamanında verilmemesi ve defter belge düzenlerken ve kullanırken belirlenen usullere uyulmaması nedenleriyle uygulanmaktadır. Özel usulsüzlük cezaları ise tutar olarak daha fazladır ve belge düzenlememe, defter belge ibraz etmeme ve beyannameleri internetten üzerinden göndermeme gibi hallerde uygulanır. Vergi ziyaı cezası ise direkt vergi ile ilgilidir ve verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesi veya eksik tahakkuk ettirilmesi hallerinde uygulanır. Diğer cezalar adlandırılan cezalar ise sahte ve yanıltıcı belge düzenleyenler ile hileli  işlem yapanlara hapis cezalarını öngören cezalardır.

Ancak yukarıda belirtilen cezaların bir kısmı fiiline göre çok ağır, bir kısmının uygulama alanı kalmamış, bir kısmının cezası cüzi tutarlarda kalmıştır. Ayrıca uygun bir hukuki zemine oturtulmadığından verilen cezaların çoğu, adli veya idari yargı tarafından kaldırılmaktadır. En ağır ceza olan hapis cezası ise çok nadir uygulanmaktadır. Dolayısıyla vergi cezaları; caydırıcılığı olmayan, hukuka uygunluk bakımından geri kalmış ve adaletsiz bir yapıdadır.

Öncelikle vergi cezalarını uygulanabilir bir duruma getirmek gerekmektedir. Ceza fiilleri güncellenmeli, tutarlar suç fiilleri ile dengeli olmalı ve hukuki altyapısı sağlam zemine oturtulmalıdır.

 Bundan sonraki aşama ise cezaların artırılmasıdır. Ancak ceza artırımı vergi bilinci oluşturma zincirinin son halkasını oluşturmalıdır. Ceza kesilen mükellefe mazeret bırakmayacak konumda olmalıdır. Diğer faaliyetleri gerçekleştirmeden uygulanacak bir ceza artırımı, daha kötü sonuçlar doğuracak, faydasından çok zararı olacaktır.

5.Denetim ve İncelemelerin Etkinleştirilmesi

Denetim ve incelemelerin vergi uygulamalarında önemli bir yeri vardır. Ancak ülkemizde etkin ve verimli bir vergi denetimi ve incelemesinden söz etmek mümkün değildir. Bunda bir çok etken vardır. Personel yetersizliği, mevcut personelin etkili bir şekilde  kullanılamaması, denetim ve inceleme tekniklerinin eksikliği gibi bir çok sebep sıralanabilmektedir.

Aslında denetim ve incelemeyi birbirinden ayırmak gerekmektedir. Vergi denetimi yerel birimler tarafından özel yoklamaya yetkili memurlarca gerçekleştirilirken vergi incelemesi ise vergi tarh etme yetkisine sahip, Vergi Usul Kanunu’nda sayılan incelemeye yetkili görevliler tarafından gerçekleştirilir. İnceleye yetkililer daire müdürleri ve vergi müfettişleridir.

Vergi denetimi ağırlıklı olarak vergi mükelleflerinin fatura, fiş, irsaliye gibi belgelerin düzenlenmemesi kontrolü, kayıtsız mükellef kontrolü ve yol denetimleri gibi faaliyetler yürütür. Ancak bu denetimler personel yetersizliği ve teknik ekipman yetersizliği sebepler ile beklenen faydayı sağlamamaktadır. Ayrıca mükellefin işyerine gidilerek ceza kesme uygulaması zaman zaman olumsuz olaylara sebebiyet vermektedir.

Vergi incelemesi ise mükellefin defter ve belgeleri üzerinden inceleme yapılarak vergi kayıp ve kaçağının önüne geçmek amacı gütmektedir. Vergi incelemesi de denetim gibi yetersiz kalmaktadır. Ülkemizde vergi incelemeleri %3 gibi çok küçük değerlerdedir. Ayrıca bu incelemelerdeki inceleme teknik, usul ve şartları verimli olmadığında incelenen mükelleflerden yapılan tahsilat oranları daha da az değerdedir ve inceleme raporlarına istinaden yapılan tarhiyatların çoğu vergi mahkemeleri tarafından kaldırılmaktadır.

Bu nedenlerle vergi denetim ve incelemeleri çağa, hukuka ve uygulanabilir bir seviyeye getirilmelidir. Teknolojiden azami suretle yararlanmalı ve denetim ve incelemeler ilk etapta olumlu mükellef-idare ve hakla ilişkiler çerçevesinde bilgilendirme ve yönlendirme amacı da güdülerek gerçekleştirilmelidir. Vergi denetim ve incelemeleri vergi cezaları konusunda olduğu gibi vergi bilinci konusunda gerekli düzenlemelerin yapılarak, gözlemlenen iyileşme oranında artırılarak genişletilmelidir. İstenilen seviyeye ulaştığında ise adaletli ve objektif olarak sıkı bir denetim ve inceleme uygulamalarına geçilmelidir.

6.Sosyal Projeler, Etkinlikler ve İletişim Kanallarının Kullanılması  

Ülkemizde vergi ile ilgili sosyal etkinlikler, her yıl şubat ayının son haftasında Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yürütülen vergi haftası adı altında gerçekleştirilmektedir. Bu hafta da yarışmalar, meslek odaları ziyaretleri, protokol ziyaretleri, okul ziyaretleri gibi faaliyetler yürütülür. Ancak bu faaliyetler klasik olarak, her yıl aynı şeylerin tekrarlandığı aynı sözlerin ve sloganların kullanıldığı ve aynı faaliyetlerin yürütüldüğü resmi prosedür halinde gerçekleştirilmektedir. Bu faaliyetlerde vatandaşlar ve mükellefler devre dışında bırakılarak kutlanan  bir vergi haftası haline gelmiştir.

Günümüzde iletişim, reklam, sosyal projeler ve halkla ilişkiler çok önemli hale gelmiştir. Teknolojinin de gelişmesiyle sosyal medya gibi yeni yeni kavramlar ortaya çıkmıştır. Vergi ile etkinlikler bu gelişme ve değişimin gerisinde kalmıştır.

Vergi bilincinin oluşması, yılda bir haftaya yayılmış ve klasikleşmiş faaliyetler ile gerçekleştirilebilecek bir durum değildir. Etkinlikler tüm yıla yayılarak, günün koşullarına uygun şekilde gerçekleştirilmelidir.

Yılın her dönemimin reklamlar yapılmalı, halkın sevdiği spor, sanat, siyaset, medya ve güncel insanlardan vergi ile ilgili çalışmalarda katkı sağlanmalı, teknoloji etkin bir şekilde kullanılarak sosyal medyadan internetten ve mobil iletişimlerden aktif olarak faydalanmalı, diğer kamu kurumları, meslek odaları ve sivil toplum kuruluşları ile ortak faaliyetler de bulunulmalı, her ortamda vergisini düzenli ödeyenler teşvik edilerek, vergi kaçıralar teşhir edilmeli, her yaştan vatandaşların ilgi duyduğu ayrı ayrı etkinlikler düzenlenmeli ve halk, vergi konusunun içine çekilerek herkesin haberdar edilmesi ve katkı sağlanmalıdır.

Dolayısıyla vergi bilincinin oluşmasında bu tür faaliyetlerin yürütülmesinin büyük katkısı olacaktır. Böylece halkın her kesiminin katkı sağladığı ve verginin, ülke ekonomisi için ne kadar önemli olduğunun bilgisi oluşacaktır. İlk adımlar doğru atıldığı takdirde uzun vade de kendiliğinden bilinçlenmiş bir toplum haline gelerek vergi kaybı en aza inebilecektir.  

VERGİ UYUMSUZLUĞUNUN NEDENLERİ

1.Psikolojik Etkenler

İnsan, doğası gereği sahibi olduğu parayı veya bir eşyayı karşılıksız olarak bir başkasına vermek istemez. Vergi de idareye nakden ödenen bir tutar olduğundan, mükellefler ve vatandaşlar sahibi bulundukları nakit tutarları idareye vermek istemezler. Çünkü ödenen tutarların karşılığını anında almak gibi bir durum söz konusu değildir. İnsanlar parasını verir ve karşılığında mal veya hizmet alır. Ancak vergi de böyle bir durum söz konusu değildir. Dolayısıyla insanlar bu durum nedeniyle vergi ödemekte istekli davranmazlar.

Ayrıca özellikle ticari işletmeler ellerindeki nakiti genel olarak,  yaptıkları iş ile ilgili kullanmayı düşünürler. İşletmeler paralarını öncelikle işletmenin mal alış ve satışı, çek senet ödemeleri veya diğer ödemeler de değerlendirirler. Vergi ödemeleri bu nakit akışının en sonunda düşünülmektedir.

2.Vergi Oranlarının Yüksek Olması

Ülkemizde uygulanmakta olan vergi oranları sürekli bir tartışma konusu olmuştur ve genel olarak yüksekliğinden şikayet edilir. Ülkemizin ekonomik olarakçok güçlü olmaması, hükümetleri vergi oranlarını yüksek tutmaya yöneltmiştir. Ancak yüksek oranda vergi açıklamak, vergiden kaçınma ve vergi kaçakçılığına zemin hazırlamaktadır. Özellikle de KDV ve ÖTV’deki vergiler yüksek oranlardadır. Ülkemizde KDV %1-8 ve 18 oranlarında uygulanmaktadır. %18 oranı mal ve hizmetlerdeki en çok uygulanan orandır. ÖTV’de de yüksek vergi oranları uygulanmaktadır.Petrol ürünlerindeki  ÖTV’si oranı dünyada uygulanan en yüksek oranlardandır. Sıfır otomobillerdeki oranlar ise lüks sınıfa giren otomobillerde %130 oranında ÖTV alınmaktadır. Yine alkollü ürünler ve tütün içeren ürünlerde yüksek vergi oranları uygulanmaktadır.

Yüksek oranlarda vergi alınması vergi kaçakçılığına ve vergiden kaçınmaya sebebiyet vermektedir. Özellikle de kaçak akaryakıt ve sanayi da hammadde olarak kullanılan baz yağların ’10 numara yağ’ olarak adlandırılarak akaryakıt olarak kullanılması suretiyle vergi kaçırılması sürekli gündemdedir. Vergi oranlarının yüksek olması ülkemizin en önemli sorunlarından olan kayıt dışılığı da zemin hazırlamaktadır.

3.Siyasi Otoriteye ve Devlete Olan Güvensizlik

Ülkemizde siyaset kurumuna, siyasi otoriteye ve devlete karşı bir güvensizlik algısı bulunmaktadır. Bu algı geçmiş dönemlerden ve yıllardan oluşarak geçerliliğini devam ettirmektedir.

 Yolsuzluk, rüşvet, kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmaması gibi düşünceler güvensizliği artırarak vatandaşların vergi ödemekte ki davranışlarını da olumsuz etkilemektedir. Mükellefler ve vatandaşlardaki ‘ben ödüyorum, onlar kendilerine harcıyorlar’ tarzındaki düşünceleri vergi ödemek konusunda vergi ödemek konusunda istekli davranmama sonucunu doğurmaktadır. 

4.Vergi ve Diğer Ödemelerin Çeşitliliği   

Mükellefler ve vatandaşlar genel olarak diğer bölümlerde de belirtildiği üzere, kamuya veya kamu niteliğindeki kuruluşlara yapmış oldukları ödemelerin niteliği ile pek ilgilenmeyerek, ceplerinden çıkan nakit meblağı baz alırlar. Dolayısıyla SGK’ya olsun, muhasebeciye olsun, belediyeye olsun yapılan tüm ödemeleri aynı mantık ile değerlendirmektedirler. Vergi ise bu ödemelerin arasında kaynamaktadır. Ülkemizde uygulanan vergilerin çeşitliliği oldukça fazladır. Bunun yanında diğer ödemelerinde vergi gibi algılanması vergiye karşı olan uyumsuzluğu tetiklemektedir.

5.Bürokrasi ve İdarenin Hantal Yapısı

Vatandaşlar kamu kurumlarına mecbur kalmadıkça gönüllü olarak pek gitmek istemezler. Bu durum hemen hemen tüm kurumlar için böyledir. Nüfus Müdürlüklerinde, Adliyelerde, Hastanelerde, Belediyelerde ve Vergi Dairelerinde olsun hepsi için aynı durum geçerlidir. Çünkü ülkemiz kamu kurumlarında ki bürokratik işlemler ve hantal yapı çoğu zaman can sıkıcı boyuttadır. Kamu kurumlarının bu yapısı vatandaşlardaki kamu kurumlarına olan olumsuz yargının da sebeplerinden birisidir.

Vergi tarh ve tahsilatına yetkili olan Vergi Dairelerindeki durum ise biraz daha farklı boyuttadır. Çünkü vatandaşlar Nüfus Müdürlükleri veya Hastane gibi kurumlara gittiklerinde, işlemlerinin yerine getirilmesinden sonra direkt olarak bir fayda elde ederler. Örneğin, nüfus cüzdanlarını yenilemiş veya tedavilerini olmuşlardır. Vergi Dairelerinde ise istemedikleri bir meblağı ödedikleri gibi ödedikleri tutardan da direkt olarak bir fayda sağalamazlar. Bunun yanında ödeme yaparken sıra beklemek, servis servis dolaşmak ve sistem arızası gibi olumsuzluklarla karşılaşmak ise bu kamu görevini yerine getirirken karşılaşmak istedikleri en son şeylerdendir. Bu tip olumsuzluk ise vergi ödeme konusundaki isteksizliği daha da artırmaktadır.

6.Vatandaşların Ekonomik Olarak Güçlü Olmaması

Ülkemiz; ekonomisinin henüz tam olarak rayına oturmaması nedeniyle gelişmekte olan ülkeler sınıfına girmektedir. Bütçe açıkları halen yüksek değerlerde, işsizlik oranı düşürülememiş ve kişi başına düşen milli gelirimiz ise gelişmiş ülkeler seviyesine çıkarılamamıştır. Vatandaşlar arasındaki gelir dağılımı dengesiz bir konumdadır ve zengin-fakir arasındaki uçurum giderek artmaktadır.

Gelir dağılımındaki dengesizlik ve kişi başına düşen milli gelirin düşük olması gibi nedenler, özellikle de gelir seviyesi düşük vatandaşların vergiye karşı uyumsuzluğunu artırmaktadır. Küçük esnaf geçim kaygısı ile kayıtsız olarak faaliyetini sürdürmekte veya vergiden kaçınarak en az seviyede vergi  ödemenin yollarını aramaktadır. Tüketici konumundaki vatandaşlar ise esnaf ile fiş pazarlığı yapmakta ve gerekli indirimin sağlanması halinde, alışverişi karşılığında belge almamayı tercih etmektedir. Bu durum ise kayıt dışılığı artırmaktadır.

Dolayısıyla vatandaşların ve mükelleflerin ekonomik olarak güçlü olmaması, vergi ödemedeki uyumsuzluğu artırmakta ve kayıtsızlığı tetiklemektedir.

7.Vergi Afları    

Ülkemizde; yapılandırma, taksitlendirme , vergi barışı gibi isimler ile bir çok defa vergi ve kamuya olan borçlar ile ilgili af kanunları çıkmaktadır. Her hükümet kendi dönemlerinde mutlaka buna benzer kanunlar çıkarmıştır. Bu kanunları çıkarmaktaki amaç; birikmiş kamu alacağının tahsilini yapmak veya kronikleşmiş bazı cezalı ihtilaflı işlemleri minimuma indirmektir. Vergi kanunları ile ilgili çıkan af yasaları genel olarak gecikme zammının indirilmesi, cezaların kaldırılması, belli bir tutara kadar olan vergilerin silinmesi ve taksitlendirme yapılması gibi öğeleri içerir.

 Ancak bu kanunların beklenen faydayı sağlamadığı, tahsilat tutarlarının tahminlerin altında kaldığı da bir gerçektir. Af kanunlarının diğer bir olumsuz yönü ise vergisini süresinde ve doğru bir şekilde ödeyen mükelleflerin göz ardı edilmesidir. Vergisini süresinde ödeyenlere teşvik getirilmemesi bu kanunların en önemli eksikliğidir. Bu durum vergisini süresinde ödeyen mükellefleri vergi ödemede isteksizliğe sürüklediği gibi, mükelleflerde ‘nasıl olsa af çıkar, o zaman öderiz’ mantığının da yaygınlaşmasına sebebiyet vermektedir.

Yılın Ortasındaki Ödemeler

Yaz ayının ortasındayız, okullar tatile girdi, ösym'nin sınavları tamamlandı ve çalışanlarda yavaş yavaş tatile çıkmaya başladılar.
Vergisel olarak ta, uygulaması pek bulunmayan  mali tatildeyiz. Ancak bu ayda yapmamız gereken önemli ödemeler var.
Bunlardan birincisi Vergi mükelleflerinin (Kira Geliri olanlar dahil) Gelir Vergisinin 2. taksidi ve Motorlu Taşıtlar Vergisinin (araç bandrolü) 2. taksidi bu ayın sonuna kadar ödenecek.
Tatile çıkarken bu vergilerimizi de unutmayalım.

Fatih Projesi

Bilişim sektörünün sürekli olarak gelişmesi  hayatımızın her alanında kendisini hissettirmektedir.Gün geçmiyor ki yeni bir uygulamayla karşılaşmayalım.Bu gelişim ve değişimden bireysel ve kurumsal olarak en etkin ve verimli bir şekilde yararlanıp, küresel dünyada bir adım önde olmak  stratejik önem kazanmaktadır.

 Bu amaca yönelik olarak Hükümet; eğitimde f@tih projesi adında, Milli Eğitim ve Ulaştırma Bakanlıklarının ortak çalışmasıyla yeni bir proje tanıttı.Bu proje ile eğitim; çağa uygun olarak, tablet bilgisayarlar, akıllı tahtalar, e-içerik ve sanal ağlar ile bir bütün olarak bilişim tabanlı olarak gerçekleştirilmeye başlayacak.

Projenin çok büyük, yüksek maliyetli ve eğitim ile, dolayısıyla geleceğimiz ile ilgili olması, çok iyi düşünülmesi gereken ve altyapısı güçlü bir sistem olmasının zorunlu kılmaktadır.

Bu proje ile ilgili olarak en önemli sorunların başında, başarısının belirsizliği olacaktır.Bu uygulama ile eğitim sistemimiz tamamen değişecek.Uzun yıllar bir sistem oluşturamamış, yap-boz tahtasına dönüşmüş olan eğitim sistemimiz yeni bir yapılanma daha geçirecek.Dolayısıyla bunun sonuçlarının çok iyi tahmin edilmesi,pilot uygulama sonuçlarının gerek eğitim sistemimize katkısı gerekse altyapı olarak çok iyi değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır.

Tabiî ki bu proje büyük riskler taşıyor.Ancak bilgisayar ve cep telefonu kullanımının okul öncesine kadar düştüğü düşünüldüğünde, maliyeti ne olursa olsun hükümet bu riskleri göze almak zorundadır.Maliyetinin çok yüksek olması en büyük olumsuzluk olarak düşünülse de olumlu sonuç vermesi halinde bu maliyetin karşılanacağı tartışılmazdır.

Eğitim açısından, içerik olarak güçlü, eğitimcilerin bu sisteme hakim olması, uygulaması kolay programların olması önem kazanmaktadır.Teknik olarak ise altyapının güçlü olması, hem dış saldırılara ve hem de kullanıcıların amaçları dışında kullanılmamasına karşı güvenli olması,tamir-bakım servislerinin yaygın ve güvenli olması önem kazanmaktadır.

Öğrencilerin kalem,defter,kitap ve çanta gibi yüklerden kurtulması, hem fiziksel hem de maliyet açısından olumlu olacaktır.

Gerçi kırtasiyeci olan babam; hükümetin önce kitapları ücretsiz olarak dağıtması sonra de bu proje ile kalem,defter uygulamasını kaldırmasını hükümetin kırtasiyecilere karşı operasyonu olarak düşünse de  bu projeye  o da bu ayak uydurmak zorunda kalacak.Bu projeden sonra artık kırtasiye camlarında ‘Milli Eğitim onaylı 9.sınıf polinom programı gelmiştir’ veya ’15.hafta 7.sınıf Türkçe ders anlatımı videosu gelmiştir’ şeklindeki ilanlara sıkça karşılaşacağız demektir.

Sonuç olarak hayatın her alanında olduğu gibi eğitim sistemimizde de böyle bir uygulama geçmek zorundayız.Ancak projenin çok  iyi planlanması, maliyetinin, çocuk gelişiminin ve algısının, göz önüne alınarak hata ve eksikliklerin minimum seviyede olması projenin uygulama sonuçlarının olumlu olmasını sağlayacaktır.  

Açıklanan Teşvik Paketinin Olumlu ve Olumsuz Yönleri

            Geçtiğimiz günlerde hükümet yeni bir teşvik paketi açıkladı.Bu pakette; mevcut yatırım teşvikine ek olarak bölgesel yatırımlar genişletildi, startejik ve büyük ölçekli yatırımlar ilave olarak getirildi.

             Bu açıklanan  paketin iki önemli amacı var. Bunlardan birincisi cari açığı düşürmek diğeri ise istihdamı artırarak işsizlik oranını düşürmek.Özellikle cari açık rakamları ekonomik göstergelerin en çok dikkat edilen konusu. Çünkü cari açığın önüne geçilemiyor.Hükümet vereceği teşviklerle cari açığı bir nebze olsun düşürmeyi planlamakta. Ayrıca işsizlik konusu ise ülkemizin önemli sorunlarında birisi.İşsizliğin toplumsal, sosyal bir sorun da olmasının yanında siyasi olarak ta değerlendirilen bir konu olması hükümetin bu konuyu da dikkate aldığının göstergesi. 

            Teşvik Paketinin Olumlu Yönleri

         Açıklanan paletin diğer teşviklerden farklı yanı olarak.Stratejik önemi olan sektörlere ağırlık verilerek sektör bazlı sistem getirmesi, büyük ölçekli yatırımların ayrıca belirtilmesi ve bölgesel yatırımların her bölgeyi kapsayarak kademeli olarak teşvikler verilmesi.Ayrıca daha önceki dönemlerde uygulanan yatırım indirimi de bu teşvik paketinde uygulamaya geçirilecektir.

            Stratejik yatırımlara önem verilerek, büyük bölümü ithal edilen ara mamüllerin üretimine yönelik teşvik verilmesi ithalatı azaltarak yine cari açıkta daralma sağlayabilecektir.

            Büyük tutarlı yatırımların ayrıca bu pakette bulunması yatımcıların yatırım tutarlarını artırmaya yönelik teşvik edici bir yaklaşım olarak değerlendirilebilecektir.

            Bölge kavramının da genişletilerek yatırımların yalnızca bir bölgeye yapılmasının yanında, her bölgeye dağıtılması, bu teşvikin tüm ülkeye dağılmasına sebep olacaktır.Tabi bölgelerin gelişmişlik durumuna göre teşvik oranlarının değişim göstermesi ve geri kalan bölgelere daha fazla teşvik sağlanması, bu bölgelerin de gelişim düzeyini artıracaktır.

            Yine bu pakette daha önce uygulanmakta olan vergide yatırım indiriminin getirilmesi ayrıca bu teşvik paketine olumlu yönde fayda getirecektir.

           

            Teşvik Paketinin Olumsuz Yönleri

         Genel olarak teşvik paketlerinin en önemli özelliklerinden birisi, beklenen hedeflere ulaşılamama risklerinin yüksek olmasıdır.Geçmiş dönemlerde de uygulanan teşviklerin bir kısmı hedeflerin altında kalmıştır.Bu paket te bu riski taşımaktadır.

            Ayrıca teşvik paketlerinin ekonomide yarattığı rahatlama ülke ekomonisini teşviklerle yaşatma zorunluluğu getirmektedir. Bu teşviklerin sürekli bir düzelme ve toparlanma etkisi yaratması önem kazanmaktadır.

            Sonuç

         Genel olarak iyi hazırlandığı anlaşılan bu teşvik paketinin diğer teşvik paketlerinden daha kapsamlı ve dengeli olduğu söylenebilir. Ancak önemli olan her zaman olduğu gibi bu paketten elde edilecek sonuç verilerdir.Bu veriler bize paketin amacına ulaşıp ulaşmadığını gösterecektir. 

GMSİ (Kira Geliri) Beyanname Verme Şartları ve Yeni Uygulama

2011 yılında elde edilen kira geliri beyannameleri 1-25/03/2012 tarihleri arasında verilecek.

2011 vergilendirme döneminde;
-konutlardan 2.800,00 tl nin üzerinde kira geliri elde edenler,
-işyeri olarak kiraya verilen gayrimenkullerden elde edilen kiralarda; alınan kira da stopaj kesintisi yapılıyor ise (örneğin kiracı gelir veya kurumlar vergisi mükellefi ise) 23.000,00 tl yi geçenler,
-işyeri olarak kiraya verilen gayrimenkullerden elde edilen kiralarda; alınan kira da stopaj kesintisi yapılmıyor ise  (örneğin kiracı basit usul mükellef ise) 1.170,00 tl yi geçenler,

kira geliri beyannamesi vermek zorundalar.

Kira geliri beyannamesini elden vergi dairesine, muhasebeciler aracılığı ile veya yeni uygulamaya göre internet vergi dairesinden doldurarak verilebilir.
Bu yeni uygulamada yukarıda belirtilen tutarları aşanlar Gelir İdaresi Başkanlığınca oluşturulan aşağıdaki linkten beyannamelerini verebilirler.
https://intvd.gib.gov.tr/kirabeyan/

Yıllık vergiler başlıyor

2011 vergilendirme döneminde elde edilen kazançlar ile ilgili olarak verilmesi gereken beyannameler Şubat, Mart ve Nisan aylarında verilecek.

Basit Usul beyannameleri Şubatta,
Gelir Vergisi ve Gayrimenkul Sermaye İradı beyannameleri Martta,
Son olarak ta Kurumlar Vergisi beyannamesi de Nisan ayında verilecek.

Yani yıllık vergiler ile ilgili olarak bu ay ve önümüzdeki iki ay oldukça yoğun geçecek.

Akaryakıt Pompasından Akan Vergi;ÖTV ve KDV

Ülkemizde vergi gelirlerinin önemli bir kısmını Özel Tüketim Vergisi (ÖTV)  ve Katma Değer Vergisi (KDV) oluşturmaktadır.Bilindiği üzere ÖTV ve KDV dolaylı vergilerdir.Dolaylı vergi servetten ve gelirden alınmayan,  vergiye tabi işlemden yararlanan kişilerden alınan vergidir.Yani bakkaldan aldığımız bir ürün için ödediğimiz KDV nin mükellefi bakkal olmasına rağmen KDV yi asıl ödeyen tüketicidir.Bakkal burada KDV yi tüketici adına vergi dairesine ödeyen aracı konumundadır.

KDV den biraz daha farklı olmasına rağmen ÖTV de böyledir. Aracımıza benzin aldığımızda, fişimizde ÖTV görmeyiz ama ödediğimiz tutarın içinde ÖTV de vardır.Bizden alınan ÖTV rafinerici veya ithalattçı tarafından vergi dairesine ödenmektedir.Dolayısıyla ÖTV nin asıl ödeyeni benzin istasyonlarından akaryakıt alanlardır.
Ülkemizde akaryakıttan alınan ÖTV ve KDV dünya ortalamalarının çok üstündedir.

Günümüz itibariyle litresi 4,36-TL olan 1 lt 95 oktan kurşunsuz benzinin 1,8915-TL si ÖTV, 0,3404-TL si ise KDV dir.Yani 1 lt 95 oktan kurşunsuz benzinde toplam 2,2319-TL vergi (ÖTV ve KDV) vardır.

Lt fiyatı 4,45-TL olan 98 oktan kurşunsuz benzinde ise 2,0135-TL ÖTV ve 0,3624-TL KDV olmak üzere toplam 2,3759-TL vergi  bulunmaktadır.

Bu vergiler gerçekten oldukça yüksektir.Ama Maliye bu miktarları kısa vadede düşürmeyi planlamamaktadır. Hatta ilerleyen günlerde daha da artırabilir. Çünkü bu vergiler tahsili en kolay ve tahsil maliyeti en düşük vergilerdendir.

2012 Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV)

Araç pulu veya araç bandrolü olarak ta adlandırılan Motorlu Taşıtlar Vergisi her yıl iki taksitte ödenmektedir.1. taksit ocak, 2. taksit ise temmuz ayında.Dolayısıyla içinde bulunduğumuz ocak ayında 2012 Motorlu Taşıtlar Vergisinin 1.taksitini ödeyeceğiz.Bu ödemenin son günü 31.01.2012 tarihidir.

Ödemeyi Vergi Dairelerine, Bankalara ve Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesi www.gib.gov.tr adresinden kredi kartı ile yapabiliriz.

Ne kadar vergi ödeyeceğimiz 39 Seri Nolu MTV Genel Tebliğinde açıklanmış olup, ayrıca aşağıda da belirtilmiştir.

I) SAYILI TARİFE

Motor Silindir Hacmi  (cm³)	Taşıtların Yaşları İle Ödenecek Yıllık Vergi Tutarı (TL)
	1 - 3 yaş	4 - 6 yaş	7 - 11 yaş	12 - 15 yaş	16 ve     yukarı yaş
1-Otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzerleri
1300 cm³ ve aşağısı	480,00	335,00	189,00	142,00	52,00
1301 - 1600 cm³ e kadar	768,00	576,00	335,00	237,00	92,00
1601 - 1800 cm³ e kadar	1.352,00	1.059,00	624,00	381,00	149,00
1801 - 2000 cm³ e kadar	2.129,00	1.642,00	965,00	576,00	229,00
2001 - 2500 cm³ e kadar	3.194,00	2.320,00	1.449,00	867,00	345,00
2501 - 3000 cm³ e kadar	4.452,00	3.873,00	2.421,00	1.304,00	480,00
3001 - 3500 cm³ e kadar	6.780,00	6.101,00	3.676,00	1.836,00	675,00
3501 - 4000 cm³ e kadar	10.658,00	9.204,00	5.422,00	2.421,00	965,00
4001 cm³ ve yukarısı	17.443,00	13.080,00	7.747,00	3.484,00	1.352,00
2-Motosikletler
100 -   250 cm³ e kadar	92,00	71,00	52,00	34,00	15,00
251 -   650 cm³ e kadar	189,00	142,00	92,00	52,00	34,00
651 -  1200 cm³ e kadar	480,00	286,00	142,00	92,00	52,00
1201 cm³ ve yukarısı	1.159,00	768,00	480,00	381,00	189,00

(II) SAYILI TARİFE

Taşıt Cinsi ve Oturma Yeri / Azami Toplam Ağırlık	Taşıtların Yaşları ile Ödenecek Yıllık Vergi Tutarı (TL)
	1 - 6 yaş	7 - 15 yaş	16 ve yukarı yaş
1) Minibüs	576,00	381,00	189,00
2) Panel van ve motorlu karavanlar (Motor Silindir Hacmi)
1900 cm³ ve aşağısı	768,00	480,00	286,00
1901 cm³ ve yukarısı	1.159,00	768,00	480,00
3) Otobüs ve benzerleri (Oturma Yeri)
25 kişiye kadar	1.449,00	867,00	381,00
26 - 35  kişiye kadar	1.739,00	1.449,00	576,00
36 - 45  kişiye kadar	1.935,00	1.642,00	768,00
46 kişi ve yukarısı	2.320,00	1.935,00	1.159,00
4) Kamyonet, kamyon, çekici ve benzerleri (Azami Toplam Ağırlık)
1.500 kg.'a kadar	518,00	345,00	170,00
1.501 -   3.500  kg'a kadar	1.043,00	606,00	345,00
3.501 -   5.000  kg'a kadar	1.565,00	1.304,00	518,00
5.001 - 10.000  kg'a kadar	1.739,00	1.477,00	694,00
10.001 - 20.000  kg'a kadar	2.088,00	1.739,00	1.043,00
20.001 kg ve yukarısı	2.612,00	2.088,00	1.215,00

Bu tablolardan aracımızın özelliğine göre ödeyeceğimiz yıllık vergiyi ikiye bölerek iki taksit halinde ödeme yapabiliriz.